Prinder hyfforddwyr gyrru yn 'achosi oedi gyda phrofion'

Mae prinder hyfforddwyr gyrru yn golygu fod nifer o yrwyr dan hyfforddiant yn gorfod aros yn hir cyn sefyll eu prawf ymarferol, yn ôl rhai sy'n gweithio yn y maes.

Mae hyfforddwyr yn dweud bod oedi wrth archebu eu harholiadau eu hunain, costau "enfawr", a phrosesau "cymhleth" yn golygu bod llai eisiau gweithio yn y diwydiant.

Dywedodd adran drafnidiaeth Llywodraeth y DU eu bod yn gobeithio dyblu nifer yr arholwyr y mae modd eu hyfforddi erbyn haf 2026.

Ond mae hyfforddwyr wedi cwestiynu'r cynlluniau ac yn ofni y gallai'r system "ddod i stop".

Mae'r BBC wedi darganfod bod tri chwarter o'r 319 o ganolfannau prawf gyrru ledled y DU wedi cyrraedd yr uchafswm am amser aros cyfartalog i archebu prawf ymarferol, sef 24 wythnos.

Mae diffyg hyfforddwyr yn un o'r ffactorau sydd wedi arwain at hyn.

Mae nifer yr hyfforddwyr gyrru cofrestredig (ADIs) wedi gostwng 10% dros y degawd diwethaf, tra bod nifer y cofrestriadau newydd ar gyfer 2024-25 (1,553) wedi haneru o'i gymharu â'r flwyddyn flaenorol, yn ôl ffigyrau'r Adran Drafnidiaeth.

Mae gan hyfforddwyr sydd dan hyfforddiant ddwy flynedd i basio pedwar prawf ar ôl sefyll y cyntaf, ond yn aml mae'n rhaid aros misoedd am ddyddiad arholiad - sy'n golygu bod nifer yn ei chael hi'n anodd cwblhau'r cwrs mewn pryd.

"Does dim digon o arholwyr," yn ôl Elwyn Marfell-Jones, 60, prif hyfforddwr ysgol yrru Auto Learners yn Abertawe.

"Mae llawer yn cael eu tynnu ar draws i helpu clirio'r rhestrau aros am brofion gyrru ond mae hynny'n cael effaith wedyn ar addysgu hyfforddwyr ac arholwyr newydd," meddai.

"Rydyn ni mewn llanast pan chi'n ystyried bod y broblem hon wedi bod yn gwaethygu'n raddol ers Covid a does dim byd wedi'i wneud i ddatrys y peth.

"Mae hyn wedi bod yn dod ac mae'r system yn mynd i ddod i stop.

"Gall y gost nawr fod yn enfawr gyda chostau profion - a thalu £50 yr awr am o leiaf 40 awr o hyfforddiant.

"Ac mae'r profion yn afresymol o anodd. Pan fydd gennych chi gyfradd basio isel iawn o tua 28%, mae'n rhaid i chi ofyn, a oes rhywbeth o'i le gyda'r profion?"

Mae Mr Marfell-Jones yn dysgu pedwar hyfforddwr sydd dan hyfforddiant ond mae'n ofni na fydd pob un yn cwblhau'r cwrs.

"Cafodd prawf un hyfforddwr ei ganslo ar fore'r prawf a bu'n rhaid iddi aros pedwar mis am ddyddiad newydd," meddai.

"Gallai'r straen a'r gost o fynd drwy'r hyfforddiant mewn cyfnod byr, sy'n lleihau drwy'r amser, fod yn ormod iddi.

"Mae hi wedi gweithio'n galed iawn i gael gyrfa newydd tra'n gweithio fel gofalwr yn y cartref hefyd, ond mae hi wedi cael ei rhwystro oherwydd y diffyg profion sydd ar gael.

"Rwy'n meddwl ei bod yn cwestiynu o ddifrif a ddylid parhau, a fyddai'n drueni mawr oherwydd nid oes gennym ddigon o hyfforddwyr, heb sôn am hyfforddwyr benywaidd yn y diwydiant."

Mae pryderon hefyd nad yw safonau hyfforddwyr yn gallu cael eu gwirio bob pedair blynedd.

Mae Ysgrifennydd Trafnidiaeth Lloegr, Heidi Alexander wedi gofyn i'r DVSA ddwysau ymdrechion i leihau amseroedd aros a gwella mynediad at brofion gyrru.

Bydd hynny'n cynnwys dyblu capasiti hyfforddi arholwyr erbyn haf 2026 i sicrhau y gall arholwyr gyrru sydd newydd eu recriwtio gymhwyso "cyn gynted â phosibl".

Mae Lynne Barrie, llywydd y Cydgyngor Cenedlaethol Hyfforddwyr Gyrru Cymeradwy, yn amheus o'r cynlluniau newydd.

"Nid yw'r cynllun saith pwynt, y dechreuon nhw ei gyflwyno ym mis Rhagfyr 2024, yn gweithio," meddai.

"Roedd tua 25% ohono yn ymwneud ag ymgynghoriadau ond nid yw hynny'n cael ei weithredu, a thra ein bod yn cael arholwyr newydd i mewn, mae nifer fawr yn gadael y proffesiwn hefyd."

Ychwanegodd: "Gallwn gael cymaint o arholwyr gyrru a phrofion ag y dymunwn ond hyd nes y byddwn yn atal pobl rhag gwerthu eu cyfnodau prawf am symiau twyllodrus o arian yna bydd y sefyllfa'n parhau i fod yn heriol."